مفهوم و زمینه‌های مختلف نمودیابی ظرافت در معماری؛ مطالعه موردی: گنبد سلطانیه و مسجد شیخ لطف‌الله

Authors

  • تورج هاشمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز،‌ ایران
  • سمیه قدیم زاده دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
  • مسعود وحدت طلب دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
Abstract:

بیان مسأله: ظرافت ازجمله مفاهیم پردامنه و جهان‌شمول است که در هنر و معماری اهمیت فراوانی دارد؛ بااین‌حال به لحاظ نظری، ماهیت و جنبه‌های وجودی آن چندان مورد واکاوی قرارنگرفته است.هدف: پژوهش حاضر با هدف بازشناسی جایگاه ظرافت و مطالعۀ نحوۀ کاربست آن در طراحی آثار معماری، به‌عنوان یک دستمایه هنری صورت پذیرفته است. در این راستا با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی تلاش می‌کند ضمن بازشناسی مفهوم، به ردیابی و احصای انواع ظرافت به‌کاررفته در معماری ایرانی - اسلامی اقدام کند.روش تحقیق: در گام نخست نظرات اندیشمندان دربارۀ چیستی ظرافت از دو منظر فلسفۀ هنر و طراحی مهندسی بررسی شده است. آنگاه به تدوین مدلی از ظرافت ادراکی با استفاده از مفهوم ماده (توده/ جرم)‌ و مطالعۀ ویژگی‌های کالبدی و ادراکی پرداخته و در گام بعد با کاوش در امکان‌های مختلف اطلاق صفت ظرافت به معماری در متون مختلف و تطبیق با مدل تهیه‌شده، انواع آن شناسایی و در دو نمونه گنبد سلطانیه و مسجد شیخ لطف‌الله مورد تحلیل قرار گرفته است.نتیجه‌گیری: زمینه‌های مختلف نمودیابی ظرافت دست‌کم در سه سطح، قابل‌طبقه‌بندی است: در سطح کلان شامل ظرافت در شاکله هندسی بنا به معنی فرایند و نظام شکل‌گیری، آرایش فضایی،‌ چیدمان و نحوه استقرار عناصر است؛ در سطح نیمه‌کلان شامل ظرافت سازه؛ و ظرافت شکل عناصر و ارگان‌ها؛ و در سطح خرد، شامل ظرافت مصالح پوسته ازنظر رنگ، جنس و بافت؛ و ظرافت جزئیات ازنظر اتصالات و مرزها می‌شود. لذا با توجه به گستردگی و تنوع کاربرد، می‌توان گفت جایگاه کیفیت ظرافت در معماری فراتر از بیانِ وابسته به یک سبک خاص است. شیوۀ کار معماران ایرانی برای دستیابی به ظرافتِ کالبدی در انواع معرفی‌شده، می‌تواند الگوی مناسبی برای فرایندهای طراحی و ساخت در معماری امروز ایران باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تزئینات و نقوش به‌کار رفته در بناهای معماری و شهری دوره ایلخانی (نمونه موردی گنبد سلطانیه و مسجد کبود تبریز)

در معماری دوران اسلامی ایران، معمار، همیشه سعی کرده است که به نحوی فضای داخلی و خارجی را به طرق مختلف تزئین نماید. تزیین معماری اسلامی از نظر محققین غربی هنر اسلامی و سنت گرایان با بینش اسلامی دو مفهوم جداگانه است. از نظر اسلامی تزیین در هنر و معماری اسلامی امری قدسی است و برای بیان مفاهیم رمزی و قدسی طراحی و ارئه شده است. بررسی نقوش گیاهی (اسلیمی و ختائی) و علل وجودی آن در هنر اسلامی، کاربرد و...

full text

واکاوی کاربرد هندسه طبیعت و فراکتال در معماری پارامتریک (با بررسی آرایه داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله)

با ورود رایانه، تغییراتی در روند طراحی معماری رخ د‌اد و جریان‌هایی از جمله معماری پارامتریک ایجاد شد. یکی از اصول طراحی در این معماری هندسه فراکتال است. این مقاله به واکاوی کاربرد این نوع هندسه در معماری پارامتریک می‌پرد‌ازد. براساس مطالعات اولیه، آرایه د‌اخلی گنبد مسجد شیخ لطف‌الله نیز با استفاد‌ه از هندسه فراکتال طراحی شد‌ه است. پژوهش به‌دنبال پاسخگویی به این دو پرسش است که آیا می‌توان با است...

full text

بررسی نقش گنبد در شکل دهی به مرکزیت معماری مسجد

گوهر وحدت در معماری اسلامی ایران، حاصل پویایی و بالندگی اکسیری است که هستی همه هس تها از اوست. توحید نخستین اصل معماری اسلامی به شمار آمده و از جمله ویژگی های آن وحدت است. ایجاد مرکزیت در بنا از جمله راهکارها برای تحقق وحدت در معماری است. از عناصر مؤثر در شک لگیری مساجد در دوران مختلف که تحت تأثیر مفهوم توحید قرار گرفته، گنبد است؛ این عنصر با نقش بارز خود در زمینه شک لدهی مفهومی و نمادین به ایج...

full text

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

full text

واکاوی کاربرد هندسه طبیعت و فراکتال در معماری پارامتریک (با بررسی آرایه داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله)

با ورود رایانه، تغییراتی در روند طراحی معماری رخ د اد و جریان هایی از جمله معماری پارامتریک ایجاد شد. یکی از اصول طراحی در این معماری هندسه فراکتال است. این مقاله به واکاوی کاربرد این نوع هندسه در معماری پارامتریک می پرد ازد. براساس مطالعات اولیه، آرایه د اخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله نیز با استفاد ه از هندسه فراکتال طراحی شد ه است. پژوهش به دنبال پاسخگویی به این دو پرسش است که آیا می توان با است...

full text

تحول فضایی در معماری مسجد چهارایوانی نسبت به مسجد شبستانی (مطالعه موردی: مسجد جامع اصفهان)

الگوی «چهار ایوانی » از اوایل سده پنجم الگوی غالب در طراحی مساجد ایران بوده است. فارغ از علل تاریخی ترویج،بهبود کیفیت معماری مسجد در الگوی چهارایوانی نسبت به الگوی « شبستانی » که پیش از آن رواج داشت، موضوع بحثاین نوشتار است. ملاک در تحلیل معماری این دو، «کیفیت فضا » است. بدین منظور از نظریه «نحو فضا » استفاده شده تافضای معماری دو الگو مورد بررسی کیفی قرار گیرد. همچنین از لحاظ «کارکرد » و ویژگی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 81

pages  39- 52

publication date 2020-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023